Süni intellekt sahəsində son nailiyyətlər Avropa və ABŞ-da əmək bazarlarında iş yerlərinin dörddə birinin avtomatlaşdırılmasına səbəb ola bilər – yüz milyonlarla insan yeni iş yerləri axtarmağa məcbur olacaq. Bu barədə “Financial Times” “Goldman Sachs”ın apardığı araşdırmanın nəticələrinə istinadən xəbər verir.
ChatGPT kimi generativ süni intellekt sistemləri insan əməyinin nəticələrindən fərqlənməyən işlər yarada bilər – onlar əmək məhsuldarlığını xeyli artıra və 10 il ərzində qlobal ÜDM-i 7% artıra bilər. Lakin süni intellekt gözləntiləri doğrultsa, bu, həm də əmək bazarında “əhəmiyyətli şoklara” səbəb olacaq, təkcə Avropa və ABŞ-ın əsas iqtisadiyyatlarında 300 milyon iş avtomatlaşdırılacaq. Analitiklərin fikrincə, işdən çıxarılmanın ən böyük riski hüquqşünaslar və inzibati heyət üzərindədir.
Əksər işlərdə avtomatlaşdırma iş yükünün yarısından azına təsir edəcək, lakin bu, işçilərin ixtisarına deyil, məhsuldarlığın artmasına gətirib çıxaracaq. Bu ssenari iş yerlərinin 63%-nə təsir edəcək; və fiziki işlərdə və ya açıq havada işləyən insanların daha 30%-i dəyişikliklərdən çətin ki, təsirlənəcək, baxmayaraq ki, onların işi avtomatlaşdırmanın digər formalarına məruz qala bilər. Təkcə ABŞ-da mütəxəssislərin təxminən 7%-i generativ süni intellektin tapşırıqların ən azı yarısını yerinə yetirə bildiyi işlərdə çalışır və belə işçiləri kompüterlər əvəz edə bilər – Avropada da oxşar effekt gözlənilməlidir. Qlobal kontekstdə, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə fiziki əməyin məşğulluğun əhəmiyyətli hissəsini təşkil etdiyini nəzərə alsaq, süni intellekt tapşırıqların təxminən 20%-ni yerinə yetirə biləcək. Böyük iqtisadiyyatlarda təxminən 300 milyon insan yeni iş axtarmalı olacaq.
Goldman Sachs analitiklərinin təklif etdiyi proqnozlar mühafizəkardır: keçən həftə ChatGPT-yə cavabdeh olan OpenAI şirkəti ABŞ-dakı bütün işçilərin 80%-nin tapşırıqlarının ən azı 10%-nin generativ süni intellekt tərəfindən yerinə yetirilə biləcəyi faktı ilə üzləşəcəyini proqnozlaşdırdı. Bundan əlavə, Europol rəsmiləri (PDF) “gələcəyin əsas cinayət biznes modelini” təşkil edəcək “qaranlıq böyük dil modelləri” nin yaxınlaşan işğalı barədə xəbərdarlıq etdilər.
Goldman Sachs-a görə, süni intellekt biznesinə sərmayə 1990-cı illərdə proqram təminatı investisiyaları ilə eyni sürətlə artmağa davam edəcək və 2030-cu ilə qədər ÜDM-in 1%-nə çatacaq. Təhlilçilər süni intellektin kiçik biznesin vergi bəyannamələrini doldura biləcəyini, mürəkkəb sığorta iddialarını qiymətləndirə biləcəyini və hətta hadisə yerində yoxlamaların nəticələrini sənədləşdirə biləcəyini fərz etdilər. Eyni zamanda, süni intellekt indiyədək məhkəmə qərarlarının qəbulu, reanimasiyada olan xəstənin vəziyyətinin yoxlanılması, beynəlxalq vergi qanunvericiliyinin öyrənilməsi kimi tapşırıqlardan imtina edib.
